2020: Mist in de glazen bol...
De Covid 19 pandemie heeft veel in de war gegooid. Uit het niets kwam het op en verspreidde zich razendsnel. Dat hadden we niet zien aankomen. Ineens veranderde de markt, veranderden de regels waar we aan moesten voldoen, veranderden afspraken die we gemaakt hadden en verwachtingen die we als 'zeker' beschouwden. Hier hadden we geen rekening mee kunnen houden. Het overviel ons. De onzekerheid duurt voort. Het begon in maart en nu zijn we inmiddels een jaar verder. We varen in de mist en ons zicht reikt niet ver.
Beangstigende vragen dringen zich op. Hebben we nog wel bestaansrecht? Onze toekomstbeelden en ambities lijken in duigen te vallen. Onze strategieën sporen niet met de omstandigheden en ons businessmodel kraakt aan alle kanten. Het is roeien met de riemen die je hebt, proberen te overleven. Alternatieven bedenken om toch nog enig (positief) resultaat te boeken, maar ook reorganiseren, afslanken, tijdelijk of definitief sluiten, stoppen of gestopt worden door schuldeisers.
Nu visie en strategie ontwikkelen? We hebben wel wat anders aan ons hoofd. Bovendien is het zicht op de toekomst minimaal. We varen in de mist. Kunnen je eigenlijk wel strategieën ontwikkelen als de situatie zo onhelder is. We zullen vaak geplaagd worden door wishful thinking. Veel organisaties en ondernemingen gaan ervan uit dat op enig moment de situatie weer ten goede keert en we terugkeren in een wereld zoals we die kenden. Ze denken voort binnen de kaders van het huidige businessmodel en kijk op de wereld. De grondhouding is behouden wat er te behouden valt.
Maar valt er wat te behouden? De economie van morgen zal langdurig diepe sporen dragen van de pandemie. Dat kunnen wonden zijn die herstellen, maar het is niet denkbeeldig dat de economie er anders uitziet. Markten kunnen blijvend veranderd zijn door het wegvallen van spelers en veranderd gedrag van de overblijvers. Daardoor kunnen vraag en aanbod ketens verstoord of defect geraken met grote consequenties voor de arbeidsmarkt. En natuurlijk de effecten zijn heel verschillend per sector en ook per bedrijf. In sommige sectoren krijgt digitalisering een geweldige impuls door het thuiswerken, online vergaderen en digitaal winkelen, in andere is de vraag door de restricties volledig ingestort.
Of en wanneer de pandemie eindigt weten we niet. Nu er uitzicht is op (tenminste tijdelijk) effectieve vaccins lijkt het tij te keren en tekenen zich twee opties af:
- We beschikken over een vaccin, maar desondanks zijn er steeds opnieuw uitbraken
- We beschikken over een vaccin en het virus sterft uit
De eerste optie is vergelijkbaar met de huidige situatie. Afwisselend perioden met meer of minder restricties. Hoe kan onze organisatie blijven voortbestaan onder deze omstandigheden? Kunnen we ons naar een veiliger uitgangspositie manoeuvreren of moeten we concluderen dat we geen mogelijkheden zien om voort te bestaan.
De tweede optie lijkt aantrekkelijker, maar het kan lang duren voor we de vereiste vaccinatiegraad bereiken. Tot die tijd zitten we in situatie 1. en luidt de opgave hoe kunnen we de periode tot dat het zover is wel of niet doorkomen? Bovendien is het onwaarschijnlijk, zo stellen epidemiologen, dat het vaccin een duurzame oplossing is. Zij achten het waarschijnlijker dat corona periodiek terug keert. Net als het influenza virus.
Platgeslagen lijkt onze toekomst sterk bepaald te worden door twee factoren: wel/geen duurzaam effectief vaccin enerzijds en anderzijds door de economische situatie (herstel van de ons bekende economie of een onbekende economische situatie met verstoringen en een andere dynamiek). Zo ontstaan 4 scenario's, één gunstig scenario en 2 minder gunstige en een ongunstig scenario.
