Gelukkig zijn we slim genoeg om te snappen wat het probleem is, en weten we wat we eraan kunnen doen. We hebben hiervoor wel een duidelijk richtsnoer nodig, en dat is er: Het Framework for Strategic Sustainable Development (FSSD). In onze vorige blog benoemden we al kort de vier pijlers van het FSDD: Systeemdenken, Basisprincipes voor duurzaamheid, het ABCD-proces en het 5-level model. We zijn toen ingezoomd op systeemdenken. Systeemdenken is één van de stappen die nodig zijn voor het repareren van de weeffouten in ons systeem. In dit artikel focussen we op de volgende twee cruciale stappen: het toepassen van de vier Basisprincipes voor duurzaamheid en het ABCD-proces, dat werkt met Backcasting.
Strategy Alliance heeft Duurzaamheid in het centrum van haar waarde-propositie gezet! Waarom? Omdat er op grote schaal Digitale Transformaties plaatsvinden in alle organisaties, dé kans om duurzaamheid mee te nemen in deze verandering. Net als het bepalen van je nieuwe businessmodel, is het nadenken over strategie en businessarchitectuur hét moment om de keuzes te maken die echt impact kunnen hebben op duurzaamheid. Daarom moet duurzaamheid integraal meegenomen worden in digitale transformaties en de volledige architectuur van een organisatie. Met het FSSD kan dat, door duidelijk te maken wát er dan anders moet. En de stand van onze techniek is niet het probleem. Alle oplossingen zijn er al.
De vier Basisprincipes voor duurzaamheid
Als je begint met een Digitale Transformatie, bepaal je wat er nu beter of anders kan en ontwerpt daar je business architectuur op. Het FSSD is het hulpmiddel om dat te doen voor de Duurzaamheidsaspecten, het laat duidelijk zien wat de vier weeffouten zijn die leiden tot systematisch niet-duurzaam gedrag, en wat er dus nodig is:
- De samenleving delft en verspreidt systematisch grondstoffen uit de aardkorst (bijvoorbeeld fossiele brandstoffen en zware metalen) in een veel hoger tempo dan het tempo waarin deze stoffen terugkeren in de aardkorst. Dus hopen stoffen zoals CO2 zich op, met alle gevolgen van dien. Dus moeten we terug naar een niveau dat de Aarde aankan, en zullen we grotendeels onafhankelijk moeten worden van fossiele brandstoffen en mijnbouw.
- De samenleving produceert systematisch meer (natuurvreemde) stoffen dan de natuur in haar natuurlijke cycli kan verwerken (bijvoorbeeld dioxines, DDT en PCB’s, maar ook stikstof). Dus hopen ook deze (giftige) stoffen zich op en vergiftigen of vermesten ons leefmilieu. Daarom zijn zero waste systemen zo belangrijk en moeten onze emissies natuurvriendelijk worden.
- De samenleving put systematisch de ecosystemen van de aarde sneller uit dan ze kunnen regenereren en tast deze zodanig aan dat ze onherstelbaar beschadigd raken (bijvoorbeeld door overbevissing, grootschalige houtkap, bebouwen van vruchtbaar land met ingrijpende infrastructuur, of door andere manipulatievormen van ecosystemen). Dus ondermijnen we het vermogen van de Aarde om zichzelf leefbaar te houden. Duurzaam gebruik van ecosystemen is dus cruciaal, zowel op land als in de oceanen.
- We onderwerpen mensen aan omstandigheden die systematisch het vermogen om in hun basisbehoeften te voorzien ondermijnen (bijvoorbeeld via uitbuiting, uitsluiting en onderdrukking). De binnen FSDD gehanteerde basisbehoeften voor de mens zijn: gezondheid, invloed uit kunnen oefenen, competentie, zingeving en eerlijk behandeld worden. Als die behoeften niet vervuld worden, worden mensen ongelukkig en ziek. Gemeenschappen vallen uit elkaar en mensen gaan steeds onduurzamer en ongezonder korte-termijn gedrag vertonen. Dat kunnen we voorkomen door ongelijkheid, uitbuiting, uitsluiting en onderdrukking actief tegen te gaan.
Deze vier weeffouten en basisprincipes zijn in de illustratie hieronder te vinden als de planeten die we goed in gaten moeten houden om richting een houdbaar systeem te navigeren. Ze vormen het oriëntatiepunt voor Backcasting en het ABCD-proces.
Backcasting en het ABCD-proces
Backcasting en het ABCD-proces vormen de derde pijler van het FSSD. Vanuit een toekomstvisie, gebaseerd op de vier basisprincipes, wordt terug geredeneerd naar de huidige situatie. Deze methode geeft handvatten voor een lange-termijn visie en faciliteert stap-voor-stap innovatie binnen een organisatie. De kracht van Backcasting is dat het out-of-the-box denken stimuleert, en het anticiperen op toekomstige (onbekende) situaties. Het ABCD-proces werkt met, u raadt het al, vier stappen:
- Awareness. Bewustwording en een beeld vormen van hoe de toekomst van de organisatie eruitziet wanneer de duurzaamheidsprincipes worden toegepast. Bij deze beeldvorming wordt een lange periode vooruitgekeken en alle beperkingen losgelaten, zoals bijv. regelgeving en technische belemmeringen.
- Baseline analysis. Huidige realiteit: vanuit de duurzaamheidsprincipes inzichtelijk maken hoe de huidige situatie van de organisatie eruitziet.
- Compelling vision. Door terug te redeneren vanuit het toekomstbeeld (A) naar de huidige situatie (B), ontstaan creatieve oplossingen en acties waarmee het verschil overbrugd kan worden. Deze vormen de basis voor een visie op de toekomstige organisatie die gebaseerd is op wat wénselijk is, rekening houdend met - maar niet beperkt door - de huidige situatie.
- Decide on priorities en Down to action. Prioriteiten bepalen: de oplossingen worden verwerkt in een duurzaamheidsstrategie met actiepunten voor de korte, middellange en lange termijn.
Naast de vier basisprincipes voor het ontwerpen van een duurzame organisatie kent het FSSD nog vier principes van een andere orde, die tijdens het hele proces van groot belang zijn. Het gaat dan om transparantie, inclusiviteit, controleerbaarheid en eerlijkheid. Hiermee wordt gedoeld op het betrekken van stakeholders in de dialoog over duurzaamheid en het open en eerlijk communiceren over de ambities, voortgang en dilemma’s van een organisatie.
